Dung lượng ắc quy là gì? Cách tính và cách kiểm tra
Phương Ngọc Nhất HạnhMỗi bình ắc quy thường sẽ chỉ sử dụng được trong một khoảng thời gian nhất định do hết dung lượng. Vậy, dung lượng ắc quy là gì? Cách tính dung lượng ắc quy như thế nào? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua bài viết này nhé!
Những điều cần biết về dung lượng ắc quy
Dung lượng ắc quy là gì?
Bình ắc quy (hay bình accu) là một thiết bị cấp năng lượng cho các loại xe gắn máy, ô tô, thiết bị điện... vận hành, vì vậy nó cũng có dung lượng nhất định và cũng sẽ gặp phải tình trạng cạn dung lượng như nhiều thiết bị có tính chất tương tư. Vậy dung lượng ắc quy là gì?
Dung lượng ắc quy có thể hiểu đơn giản là khả năng lưu trữ điện của một bình ắc quy, bình ắc quy có dung lượng càng lớn thì khả năng lưu trữ càng nhiều, thời gian sử dụng càng lâu. Ví dụ một ắc quy có dung lượng là 50Ah thì sẽ có khả năng phát ra một dòng điện 5A trong 10h liên tục, hoặc 10A trong 5 giờ liên tục.
Dung lượng của ắc quy có thể thay đổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như dòng điện phóng, nhiệt độ chất điện phân, nồng độ dung dịch chất điện phân... Nếu cường độ dòng điện phóng ra càng lớn thì dung lượng ắc quy còn lại càng nhỏ và ngược lại.
Xem thêm: Nội trở của ắc quy là gì? Cách đo nội trở ắc quy chính xác
Đơn vị dung lượng của ắc quy là gì?
Dung lượng của ắc quy thường được tính bằng đơn vị Ampe giờ (Ah), Watt giờ (Wh), Kilowatt giờ (kWh). Với các bình ắc quy chì axit, dung lượng bình sẽ được tính bằng đơn vị Ampe giờ (Ah). Riêng đối với các bình ắc quy Lithium, đơn vị dung lượng của ắc quy sẽ được tính bằng Watt giờ (Wh).
Xem thêm: Bình ắc quy AGM là gì? Có đặc điểm gì?
Công thức tính dung lượng ắc quy
Cách tính dung lượng để lựa chọn mua acquy cho phù hợp, bạn có thể áp dụng công thức dưới đây:
| AH = (t*W)/(V*pf) |
Trong đó:
- t: Thời gian hoạt động của hệ thống cấp điện từ ắc quy.
- W: Tổng công suất tiêu thụ điện của các thiết bị tải trong hệ thống sử dụng điện từ ắc quy.
- V: Điện áp của mạch nạp bình ắc quy cung cấp điện.
- AH: Dung lượng bình ắc quy cung cấp điện.
- pf: Hệ số năng suất của bộ kích điện (người ta thường lấy giá trị trung bình là 0,7 hoặc 0,8).
Ví dụ: Hệ thống điện dự phòng gồm bộ kích điện và bình ắc quy cung cấp điện cho một số thiết bị gồm 1 bộ CPU máy tính để bàn, 1 màn hình LCD 15”, thiết bị mạng modem, 2 đèn tuýp 120cm, 2 quạt treo tường sử dụng trong khoảng thời gian là 6 giờ.
Trong đó:
- Công suất thực tế cần sử dụng là: W(tt) = 180 + 35 + 10 + 40*2 + 55*2 = 415W
- Công suất đủ để kích điện là: W = W(tt)*1,5 = 415*1,5 = 623W
=> Nên chọn bộ kích điện có công suất khoảng 1000W với điện áp 24V để đảm bảo điện áp ổn định.
Dung lượng bình ắc quy cần có dựa theo công thức trên sẽ là:
AH = (6*415)/(24*0,7) = 148Ah.
Nếu tính theo công suất đỉnh khi bộ kích điện hoạt động, dung lượng ắc quy cần có là:
AH = (6*623)/(24*0,7) = 223Ah.
Như vậy, khi sử dụng điện từ bình ắc quy trong khoảng thời gian 6 giờ thì bạn cần tối thiểu 2 ắc quy 150Ah, 12V.
Xem thêm: Acquy 100Ah dùng được bao lâu? Cách tính thời gian sử dụng của ắc quy
Dung lượng ắc quy phụ thuộc vào yếu tố nào?
Dung lượng của ắc quy phụ thuộc chủ yếu vào 2 thông số là điện áp của ắc quy và dòng điện phóng.
Dung lượng ắc quy giảm thì mức điện áp của ắc quy cũng giảm, cụ thể, bạn có thể theo dõi bảng sau (nếu như acquy thuộc loại 24V thì nhân thông số ở mục điện áp một ngăn với 12)
| Dung lượng | Điện áp acquy 12V | Điện áp một ngăn |
| 100% | 12.7 | 2.12 |
| 90% | 12.5 | 2.08 |
| 80% | 12.42 | 2.07 |
| 70% | 12.32 | 2.05 |
| 60% | 12.20 | 2.03 |
| 50% | 12.06 | 2.01 |
| 40% | 11.9 | 1.98 |
| 30% | 11.75 | 1.96 |
| 20% | 11.58 | 1.93 |
| 10% | 11.31 | 1.89 |
| 0 | 10.5 | 1.75 |
Lưu ý: Bảng trên đúng trong trường hợp acquy không mang tải vì khi phát dòng thì điện áp của ắc quy sẽ giảm xuống, trong trường hợp không phát dòng nữa thì mức điện áp đo được mới phản ánh đúng trạng thái dung lượng còn lại của ắc quy.
Ngoài ra, theo bảng trên, dung lượng của ắc quy sẽ cạn kiệt ở mức điện áp 10.5V, tuy nhiên, trên thực tế, có một số loại kích điện "điện tử" sẽ ngừng hoạt động ở mức 10.7V nhằm tránh tình trạng ắc quy cạn kiệt làm hỏng các bản cực dẫn đến hư hỏng chung cho toàn bộ ắc quy.
Ngoài điện áp thì dung lượng của ắc quy cũng phụ thuộc vào cường độ dòng điện phóng ra. Nếu dòng điện phóng càng lớn thì dung lượng ắc quy còn lại càng nhỏ và ngược lại, dòng điện phóng nhỏ thì dung lượng được bảo toàn ở mức cao. Để hiểu rõ hơn, bạn có thể theo dõi bảng dưới đây:
| Thời gian (phút) | Ắc quy 100Ah | Ắc quy 25Ah | ||||
| Dòng phát (A) | Dung lượng (Ah) | Hiệu quả sử dụng (%) | Dòng phát (A) | Dung lượng (Ah) | Hiệu quả sử dụng (%) | |
| 90 | 57 | 85 | 85 | 13 | 20 | 80 |
| 60 | 74 | 74 | 74 | 19 | 19 | 76 |
| 50 | 86 | 71 | 71 | 21 | 18 | 72 |
| 45 | 93 | 70 | 70 | 23 | 17 | 68 |
| 40 | 102 | 68 | 68 | 25 | 16 | 64 |
| 30 | 129 | 64 | 64 | 31 | 15 | 60 |
| 20 | 174 | 58 | 58 | 40 | 13 | 52 |
| 15 | 213 | 53 | 53 | 49 | 12 | 48 |
| 10 | 275 | 45 | 45 | 63 | 10 | 44 |
Xem thêm: Nước trong bình ắc quy là gì? Châm nước bình acquy bằng nước lọc được không?
Các cách đo, cách kiểm tra dung lượng của ắc quy
Để đo, kiểm tra dung lượng bình ắc quy, chúng ta có thể sử dụng 1 trong 4 cách là:
- Đo thời gian nạp xả
- Đo nồng độ dung dịch điện phân
- Sử dụng Vôn kế để kiểm tra dung lượng
- Sử dụng đồng hồ điện tử
Cách kiểm tra dung lượng bình ắc quy bằng đo thời gian nạp xả
Phương pháp kiểm tra dung lượng ắc quy bằng cách đo thời gian nạp xả là phương pháp đơn giản nhưng mất khá nhiều thời gian. Sử dụng cách này, bạn cần theo dõi thời gian nạp - xả điện năng của bình để có thể tính toán dung lượng còn lại bên trong bình. Bên cạnh đó bạn cũng cần phải nắm rõ công thức để có thể tính toán đúng dung lượng bình.
| Dung lượng bình còn lại = Cường độ dòng điện (A) * Thời gian bình xả đến 10V (t) |
Ví dụ: Tính dung lượng ắc quy 7.5Ah sau một thời gian sử dụng, bạn sẽ thực hiện như sau:
- Bước 1: Xả điện ắc quy từ lúc bình đầy khoảng 13V cho đến lúc bình còn khoảng 10V.
- Bước 2: Lấy thời gian mà bình xả đến khoảng 10V, áp dụng công thức để tính ra dung lượng còn lại của bình.
Bạn xả điện ắc quy bằng đèn 12V 10W với cường độ dòng điện là 0,8A, thời gian bình xả đến khoảng 10V là 5 tiếng. Như vậy, dung lượng còn lại của bình 7.5Ah sẽ là 0,8A x 5 = 4Ah.
Xem thêm: Cách sạc bình ắc quy bằng máy hàn: Nên hay không?
Đo dung lượng ắc quy bằng cách kiểm tra nồng độ dung dịch điện phân
Cách đo dung lượng ắc quy này thường được áp dụng với bình ắc quy chì axit, phụ thuộc vào tỉ lệ dung dịch bên trong của bình. Ưu điểm của phương pháp này là không mất quá nhiều thời gian nhưng nhược điểm là khá nguy hiểm bởi dung dịch bên trong ắc quy có thể gây bỏng nếu tiếp xúc trực tiếp với da. Vì vậy, hiện nay, cách này thường ít được sử dụng.
Để đo dung lượng ắc quy bằng cách kiểm tra nồng độ dung dịch điện phân chúng ta thực hiện như sau:
- Bước 1: Mở nắp bình ắc quy khô.
- Bước 2: Bạn đặt tỷ trọng kế vào bình, sau đó hút dung dịch điện phân bên trong bình vào tỷ trọng kế bằng núm hút.
- Bước 3: Quan sát kết quả trên vạch chia độ của tỷ trọng kế rồi dựa vào bảng dưới đây để đánh giá dung lượng của lại bên trong bình.
| Tình trạng ắc quy | Nồng độ axit trong bình |
| Đầy bình | 1.250 - 1.270 |
| Bình tiêu hao khoảng 25% điện năng | 1.210 - 1.230 |
| Bình tiêu hao khoảng 50% điện năng | 1.170 - 1.200 |
| Bình tiêu hao khoảng 75% điện năng | 1.130 - 1.160 |
| Bình hết điện | < 1.100 |
Xem thêm: Axit châm bình ắc quy là axit gì? Cách châm thế nào?
Cách đo dung lượng ắc quy bằng Vôn kế
Các đo dung lượng ắc quy còn lại bằng Vôn kế là phương pháp đơn giản, nhanh chóng nên hiện nay được sử dụng khá phổ biến. Các bước thực hiện như sau:
- Bước 1: Điều chỉnh núm vặn Vôn kế về giá trị thang đo 0.
- Bước 2: Điều chỉnh Vôn kế về khung đo điện áp 1 chiều.
- Bước 3: Tiến hành đo và quan sát giá trị hiển thị.
Các chỉ số hiển thị sẽ cho bạn biết được tình trạng dung lượng bên trong của mình. Cụ thể:
| Chỉ số giá trị hiển thị | Tình trạng của bình |
| 12,68V | Ắc quy đầy bình |
| 12,45V | Ắc quy còn khoảng 75% điện năng |
| 12,24V | Ắc quy còn khoảng 50% điện năng |
| 12,06V | Ắc quy còn khoảng 25% điện năng |
| 11,89V | Ắc quy cạn điện |
Xem thêm: Khử sunfat bình ắc quy là gì? Có hiệu quả không?
Đo dung lượng bình ắc quy bằng đồng hồ vạn năng
Cách đo dung lượng ắc quy bằng đồng hồ điện tử vạn năng rất đơn giản, không mất thời gian, không mất công sức cũng như không cần phải nắm rõ cách tính. Thiết bị kiểm tra dung lượng ắc quy này có thể hiển thị kết quả đo chính xác cho bạn chỉ trong vài giây.
- Bước 1: Bật đồng hồ vạn năng lên, chọn chế độ DC (lưu ý đồng hồ vạn năng phải có phạm vi hoạt động tối thiếu là 10mA hoặc 20mA).
- Bước 2: Kết nối đầu dò của đồng hồ với 2 cực của ắc quy theo quy tắc cực dương nối với cực dương, cực âm nối với cực âm, nối cực dương trước, cực âm sau.
- Bước 3: Đọc kết quả hiển thị trên màn hình. Nếu giá trị nằm ở khoảng lớn hơn 12V thì ắc quy vẫn còn dùng tốt, khoảng 5V là ắc quy sắp hỏng và dưới 5V thì nên thay ắc quy mới.
Nhìn chung, sử dụng máy/đồng hồ đo dung lượng ắc quy chuyên dụng như đồng hồ vạn năng thường cho kết quả chính xác hơn rất nhiều so với tính toán thông thường. Vì vậy, nếu có điều kiện hoặc thường xuyên cần sử dụng thì bạn nên đầu tư một trong những thiết bị này.
Giá đồng hồ vạn năng hiện nay cũng không quá đắt, thường dao động trong khoảng từ vài trăm nghìn cho đến vài triệu đồng (giá tham khảo tại META.vn) tùy từng loại. Tùy vào nhu cầu cũng như khả năng tài chính mà người dùng có thể lựa chọn cho mình một sản phẩm phù hợp.
Xem thêm: Nên mua máy sạc bình acquy tự động loại nào tốt nhất?
Trên đây là những thông tin mà chúng tôi muốn chia sẻ để bạn có thể hiểu rõ dung lượng ắc quy là gì và cách kiểm tra dung lượng ắc quy như thế nào. Để tham khảo thêm nhiều tư vấn hữu ích khác, bạn hãy thường xuyên truy cập META.vn nhé! Hẹn gặp lại bạn trong các bài viết sau!
Để mua các sản phẩm ắc quy chính hãng, đảm bảo chất lượng, giá tốt, bạn hãy truy cập website siêu thị điện máy META.vn để tham khảo thông tin và đặt mua sản phẩm; hoặc gọi tới hotline dưới đây để được hỗ trợ nhanh nhất. META cam kết Hàng chính hãng, Uy tín lâu năm, Dịch vụ Giao hàng & Bảo hành trên toàn quốc.
